my sabbatical year
2011/12
Na gisteren (zie m’n VRT Opinie hier) eventjes verder ingaan op de eerste procedureslag in het dossier van de “Kasteelmoord”, een slag die Hans Rieder eigenlijk “zonder slag noch stoot” behaalde, want de voorzitter Boudolf van de Kamer van Inbeschuldigingstelling (K.I., alias de ‘Bloedkamer’) stapte voor dat dossier op.
“Vrijwillig”
dixit het Parket, dus zonder dat er uitspraak moest gedaan worden (door het Hof van Cassatie) over de wraking. Het is ten andere niet zo duidelijk dat een formele ‘akte van wraking’ neergelegd werd: wellicht werd het “gewraakte” contact van de KI-voorzitter met de Brugse substituut bij de aanvang van de zitting enkel mondeling aangekaart, en volstond dat.
“Vrijwillig” is natuurlijk relatief, want er was een punt gemaakt: “spontaan” is eigenlijk nog wel iets anders.
Het was “geen schuldbekentenis” verhaastten de woordvoerders van het Parket zich te preciseren. Hans Rieder verwoordde het met een eigen nuance, in zijn weergaloos Gents accent (zie You Tube hierna): “hij heeft het verstand gehad zich terug te trekken.” (sic)
Wat me opviel: de toelichting van een parketmagistraat dat op die manier een lange procedureslag vermeden werd: art. 838 Ger.W. voorziet nochtans een extreem snelle procedure: behandeling én uitspraak binnen de 8 dagen...
Wat juridische toelichting:
In art. 828, 1° Gerechtelijk Wetboek werd “wettige verdenking” als wrakingsgrond werd ingevoerd bij de wet van 10 06 2001 als uitloper van het (eigenlijk onvolprezen) Spaghetti-arrest van 14 10 1996. Daarmee werden (vooral in functie van de onderzoeksrechters) de mogelijkheden van wraking verruimd. De notie “wettige verdenking” vindt z’n oorsprong in art. 648, 2° Ger.W. waarin de gronden tot onttrekking van een zaak aan de rechter zijn opgegeven. Voorheen sloeg “wettige verdenking” vooral op situaties van scherp antagonisme (lees: “vijandschap”) die de neutraliteit in het beraad zouden scheeftrekken: nu werd dit eigenlijk een ‘open norm’ in functie van de vereisten van een “eerlijk proces” volgens de noties van het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens (EVRM link hier, scroll naar art 5 & 6).
Wettige verdenking kan wel degelijk z’n oorzaak vinden in een beroepsfout, of een deontologsche fout: partijdigheid. Horresco referens.
Nu even de “Brugse feiten” .
Volgens de toelichting van Hans Rieder keek de KI-voorzitter het dossier in op “het onderzoeksgerecht”, samen met de voor het dossier bevoegde Parketmagistrate. Dus rechter én (vervolgende) partij samen, wat evident niet kan. Mis, verdedigt het Parket (ja, het Parket, en niet de Zetel) de KI-voorzitter, want (1) het dossier was al in Gent, en (2) de korte ontmoeting greep plaats in het bureau van een onderzoeksrechter (niet de griffie), die (3) daarenboven dit dossier niet behandelt.
Volgens het Parket enkel de tijd van een “louter formele begroeting”, een handdruk dus, tussen KI-voorzitter en (bevoegde) parketmagistrate. Rechters zijn (meestal - zie de blog van gisteren) beleefde mensen, alleszins (in de woorden van de woordvoerder van het P.G) “naar een hoger magistraat van het Hof toe” (sic) Niets aan de hand dus. Allemaal “toevalligheden” - eigenlijk ook mee door de advocaten het meest gebruikte woord in dit dossier.
De veiligheidsvoorzieningen in het Brugse gerechtsgebouw hebben alvast één voordeel: de griffie is een publieke ruimte, terwijl enkel een badge toegang verschaft voor de beveiligde zone van o.a. de kabinetten van de onderzoeksrechters.
Dat kan bijna tellen als whereabouts.
Enkel kwelgeesten….
zullen zich afvragen welk ànder dossier de voorzitter dan wél kwam inzien, of waarom de KI-voorzitter die àndere onderzoeksrechter ontmoette. Daar kunnen duizend goede redenen voor bestaan, van een late nieuwjaarswens, tot een vriendschapsbezoek, of een toegelaten professioneel contact.
In De Juristenkrant van 12 10 2011 pleitte Bjorn Ketels echter wel opmerkelijk streng voor een zeer cleane kijk op het beroepsgeheim, ook tussen magistraten onderling (zie daarover ook m’n blog van 07 11 2011 – link hier). Hij bespreekt de vrijspraak van magistraat I.V. , en met name de overweging van het Gentse Hof van Beroep dat de vertrouwelijke informatie van de wél veroordeelde rechter C.S. “geen geheim was dat hem toevertrouwd was uit hoofde van zijn staat of beroep”.
Ketels bekritiseert dit als volgt: “Dat knelt een beetje. Want C. S. heeft hem precies gecontacteerd omwille van zijn ambt. Ze wilden expliciet iemand bereiken bij het Hof van Cassatie. Ook al kende ze hem persoonlijk, ze verwijst wel zelf expliciet naar een functie. Ik kan me inbeelden dat mevrouw S. eerder naar hem is gestapt in hoofde van zijn beroep dan wel omwille van de vriendschapsbanden. Dat is dus voor discussie vatbaar.”
Vertrouwelijkheid tussen magistraten
De wereld van magistraten is klein. Als ze al geen studiegenoten waren, lopen ze vaak parallelle carrières door. Des te meer sinds het zo goed als afsluiten van de “derde weg” om advocaten te rekruteren, wordt de loopbaan in de magistratuur een zig-zag-koers die snel start vanuit het Parket, vaak naar de Zetel leidt, en soms terug naar het Parket (als “chef”), en daarna zelfs nog een keer terug naar de Zetel. Het gevaar zit soms in de osmose. Het moeten sterke karakters zijn die de vertrouwelijkheid van jarenlange vriendschapsbanden kunnen overstijgen. De zaak van raadsheer Jan Beirens die destijds in verhouding tot de spectaculaire start, met een sisser eindigde (zie zijn boek ‘Boete zonder schuld’), was daar eigenlijk maar een vroege illustratie van: “nee” kunnen zeggen tegenover iemand die “hoger” staat in wat de “hiërarchie” noemt.
Terloops: dit boek leende ik ooit uit aan een nieuw personeelslid. Haar bijna ontstelde commentaar nadien was dat dit eigenlijk ‘verplichte lectuur’ zou moeten zijn voor wie in Justitie start. Het heeft dan maandenlang de ronde van de griffie gedaan: iedereen gaf het aan iedereen opnieuw door. Vrijwillig, want telkenmale onthutst. En nadien dus wat waakzamer.
Vertrouwen en gelijkheid, of gewoon maar macht.
Niemand heeft vaker tegen die notie van hiërarchie gerebelleerd dan vrederechter Guy Rommel. “Hogere magistraten van het Hof” in de bewoordingen van het P.G. ? Lagere rechters ? Alle rechters zijn onafhankelijk, ook onder elkaar. Al de rest is antieke ceremonie, of gevaarlijke onderdanigheid.
Is dat werkelijk zo, of enkel een illusie ?
Om stoorzender Guy Rommel balorig te citeren in ‘Rechter in een Westerse democratie. Wat maakt het uit ?’ (bijdrage in het afscheidsbundel van vrederechter Freddy Evers ‘Kiezen tussen recht en rechtvaardigheid.): “er is geen hiërarchie, en bijgevolg ook geen hiërarchische weg tussen de rechter. Sommige machtswellustige, en haast kinderlijke korpsoversten doen echter nog steeds alsof zij hiërarchische oversten zijn. Het gerecht gezond maken betekent dat het hele gerecht resoluut het Ancien Regime afzweert en – moeizaam – leert leven met de onderlinge gelijkheid, met de vrijheid, en met de samenhorigheid jegens de burgers. Een uitzonderlijk begeesterende opgave”.
Meer (wellicht) morgen, over de “aftandse, interne mateloze machtscultuur” (steeds Rommel), moderne versie.
Follow me on Twittter !
A quote a day, keeps the doctor away ;-/
“Gezag heeft men niet, men neemt het niet (zoals macht); men krijgt het, hoogstens verdient men het.”
Lode Walgrave (De bescherming voorbij), geciteerd door Prof. Hendrik Vuye in diens Openingsrede voor het Vlaams Pleitgenootschap ‘Beeldvorming, waarheidsvinding en rechtsbedeling, Wat rechtsbedeling is en behoort te zijn’ (Intersentia 2010).
Photo of the day:
All waves ara equal, but some are more equal than others (Gruissan, Aude today)
You Tube of the day:
o.a. Hans Rieder & P.G.-woordvoerder Debrauwere in VRT De Redactie van 06 03 2012
Wat u vast niet gemist hebt - Ce que vous n’avez certainement pas râté - You didn’t miss this one did you ???
2012 03 06 ‘Cour des droits de l’homme déjà sur la sellette’ (La Croix)
2012 03 07 ‘Parket ontkent onderzoek tegen VRT’ (HLN)
2012 03 07 ‘Parquet de Nanterre: nouvelle affaire d’espionage de journalistes’ (Mediapart)
2012 01 17 ‘Mis en examen, le procureur Courroye s’accroche’ (Mediapart)
2012 03 06 ‘Tarnac: intérêts policiers, obsessions politiques, le scandale’ (Mediapart)
2012 03 06 ‘Brugse procureur ontkent beschuldigingen Rieder’ (GvA)
2012 03 06 ‘Procedurekwestie in affaire Kasteelmoord’ (VRT)
2012 03 05 Rieder bekomt wraking voorzitter K.I. Gent (De Morgen)
2012 03 07 ‘Strafdossier tegen VRT wegens filmen rechters aan Indiase tempel’ (De Tijd)
2012 03 07 ‘Strafonderzoek tegen VRT Nieuws’ (HLN)
2012 03 07 ‘Turtelboom “deblokkeert” rechtszaak tegen Unisys’ (GvA)
2012 03 06 ‘Procedurekwestie in zaak Kasteelmoord’ (VRT)
2012 03 06 ‘Rieder wraakt voorzitter KI’ (VTM)
2012 02 23 ‘Jef’ (Hugo Camps in De Morgen)
2012 02 14 ‘De Hoge Raad voor Justitie en de Wet van Parkinson’ (J. Nolf in VRT De Redactie Opinie)
Poem of the day:
“ Neutralité cet instant
comme un centre égalisant un peu
jusqu’à rien ce que je connaissais encore
et ce que je connaissais déja
Non le noeud mais le nu
entre les atteintes de l’avenir
et les costumes du passé
seulement instant cette absence
...
Afzijdigheid dit ogenblik
als een middelpunt dat
wat ik nog kende
en wat ik reeds ken
een beetje in evenwicht brengt
Niet het kluwen maar het naakte
tussen de inbreuken van de toekomst
en de vermommingen van het verleden
dit ogenblik enkel afwezigheid”
Christian Dotremont, ‘Chronique’ (uit ‘Ceci n’est pas une poésie’, Een Belgisch-Franstalige Anthologie belge francophone’ van Barnard, Dirkx & Lambersy (Atlas 2005)
Enkele blogs met kleine, concrete voorstellen voor een betere justitie:
Volmacht mogelijkheid in de rechtbank tussen samenwonenden (30 09 2010)
Mini – rechtsplegingsvergoeding voor “kassa-kassa-zaken (03 12 2011)
Parkeerretributies naar de politierechtbank (10 11 2011)
Afschaffing van het ‘voorrecht van rechtsmacht’ (07 11 2011)
Minnelijke Schikking (03 10 2011)
Territoriale bevoegdheidsregels voor invorderingen van o.a. nutsbedrijven (09 09 2011)
Some pages of JustWatch in English:
The first day in the life of...
Quelques pages de JustWatch en Français:
Some links to earlier JW blog pages about security in our courts:
16 10 2011 De scherven van Schaarbeek
16 02 2011 De zwakste schakel van de veiligheid
15 02 2011 Security bis, ter, quater etc..
06 09 2010 Security is an English word, isn’t it ?
03 09 2010 Flash back 3 maand geleden
Some links to earlier JW blog pages about the Belgian project of ‘Family Courts’:
2011 08 05 ‘De familierechtbank dichterbij, familiejustitie verderaf’ (VRT De Redactie Opinie)
2011 08 05 ‘Quod erat demonstrandum’
2011 04 30 ‘Dit koude nest...’
2011 03 03 ‘See you in court ?’
2011 02 23 ‘Spoor 1 naar Kortrijk...’
2011 01 23 ‘The Far Family Court ? Nein, Danke !’
Some links to earlier JW blog pages about Belgian reform projects on justice
2010 10 12 ‘Oops, stuck again !’
2010 09 29 ‘Too big, you get stuck’
2010 09 18 ‘Le rond point de la justice ?’
Some links to earlier JW blog pages about the costs of justice & poverty
2015 08 15 “Justitie anno 2084” (VRT De Redactie, Opinie)
2010 10 27 ‘Low cost recovery, high alert’
2010 10 18 ‘De armoede-toets van justitie’
2010 10 06 ‘Let them drink Spa Blue ?’
Some links to earlier JW pages about Justice of the Peace and conciliation
2011 05 30 ‘Lettre à Voltaire’
2011 01 28 ‘Hoeveel kost je vredegerecht of ...?’
2010 11 21 ‘Voiltaire Day: natural .... judges !’
2010 11 13 ‘Donkere wolken boven de vrederechters’
Visits of Courtrooms:
Bruges, Huyse Die Caese (Ancient Court House of the Juges d’instruction)
Lyon, Security in old & new courts
My favourite bridges of 2010: bridges as the symbol of Justice
Categorie apart: WOOW (Werkelijk Onwaarachtige Ongelooflijke Werkelijkheden) ;-)
2012 02 24 ‘Foefelen als procedureslag’
2012 02 21 ‘Vanuit de Raadkamer te Aalst’
2012 02 17 ‘Kasteelheer en (poly)graaf’
2012 01 11 ‘Europese top over Witte Catastrofe’
Jogging around Bruges:
whereabouts voor rechters ?
10 maart 2012
“Het gerecht gezond maken betekent dat het hele gerecht resoluut het Ancien Regime afzweert en – moeizaam – leert leven met de onderlinge gelijkheid, met de vrijheid, en met de samenhorigheid jegens de burgers.”
