Questioning Justice
2013/14
Boeiend mag dan al een dubieuze term zijn als compliment voor een gevangenisdirecteur, maar Guido Verschueren horen praten over “zijn kind” is alleszins ontroerend. “Zijn kind” is immers zijn gevangenis, Leuven Centraal, waar hij overigens als directeur ook letterlijk woonde, met vrouw en kinderen.
Na 34 jaar blikt hij terug, en knipoogt naar zijn echtgenote over zijn pensioen: ”dat wordt een voorwaardelijke invrijheidstelling onder zeer strenge voorwaarden”.
Leuven Centraal is een gevangenis met een “opendeurregime”. Daar wordt niet de ingangspoort mee bedoeld maar de celdeuren die per vleugel het grootste deel van de dag open staan. Wijd open of op een kier, zoals de gedetineerde dat wil. Zo kunnen ze bij hun buren aanlopen voor een babbel: “het gevoel van vrij te zijn in een onvrije situatie” duidt de directeur het mooi op zijn laatste werkdag.
Die aanpak voorkomt ook dat gevangenen aan gemeenschappelijke activiteiten gaan deelnemen enkel en alleen om uit de eigen cel te raken: zo krijg je beter gemotiveerde deelnemers bijeen en worden die projecten ook zinvoller.
Afscheidnemend gevangenisdirecteur Verschueren heeft niet de illusie de hele wereld te verbeteren maar wil wel gedetineerden zien vertrekken “zonder al te veel wrok en rancune”. Detentieschade beperken is beter voor hen en voor de samenleving: “opsluiting brengt niet altijd het beste in de mens naar boven” waarschuwt hij.
À propos: denk nog even na over dat kille, maar reële begrip: “detentieschade”. Gevangenissen waren er ooit om gevaarlijke mensen te isoleren: de stapelhuis-visie van de vroege 19e eeuw (en ervoor).
Maar er is nu meer, alleszins in Leuven Centraal: in die gevangenis kunnen gedetineerden bv. het diploma ‘polyvalent bouwvakker’ behalen – een knelpuntberoep, weet u wel.`
Zonder te bevlogen te raken: er zijn dus wél mensen die in de gevangenis zichzelf ontdekken. Als dichter of schilder bijvoorbeeld. Zo glundert Verschueren van fierheid over de eerste kunsttentoonstelling die hij al in 1987 organiseerde van ‘eigen kweek’: eerst in de gevangenis zelf en vervolgens in het Leuvense stadhuis.
Radio2 producer Veerle Segers die het boek ‘Burgemeester achter tralies’ schreef, beschrijft Guido Verschueren als “één van de grootste paradoxen van deze instelling”: een man die in deze harde wereld zachtaardig is gebleven.
Het project van Leuven Centraal staat of valt echter ook met de decennia lange steun van de centrale directie: een humaan gevangenisbeleid kan enkel door de gedetineerde ook zijn eigen cel te gunnen. Dit is de ongeveer 220 gedetineerden van Leuven Centraal wel gegeven maar in het overbevolkte gevangenislandschap is dat een uitzondering. Verschueren spreekt vertrouwen uit voor zijn project in de toekomst maar het is toch afwachten of de Brusselse chefs van nu dat stilletjes toch niet anders bekijken.
In zijn ‘testament’ laat Verschueren wel vallen dat – ook – in het gevangeniswezen het ‘management’ al de rest in verdrukking brengt. “Management is maar een techniek en geen doel op zich: van een gevangenisdirecteur een manager maken is een verenging van de functie”, waarschuwt hij.
Professor Paul Verhaeghe zou het graag horen, denk ik zo. Of de jonge Leuvense doctorandus Bart Nelissen, die geen gelegenheid laat voorbijgaan om het ook binnen Justitie funest oprukkende ‘New Public Management’ te verketteren.
De gevangenisdirecteur is een “adviesmachine” geworden, zucht Verschueren. De papierslag en de complexe tuchtprocedure voor gedetineerden vergt zoveel schrijftijd dat dit ten koste gaat van de tijd om te praten over problemen en conflicten. Over die evolutie maakt Verschueren zich echt zorgen want dat persoonlijk contact was een hoeksteen van zijn beleid. Zijn titel van ‘Burgemeester achter tralies’ staat net voor die nabijheid van een burgervader.
Met lede ogen ziet hij de opgang van de ‘statische veiligheid’: camera’s, bijvoorbeeld. Verschueren is integendeel een pionier van de ‘dynamische veiligheid’ die ontstaat door communicatie. Zo wordt krediet en vertrouwen opgebouwd: “een cipier die je goed hebt leren kennen, zal je niet makkelijk iets aandoen”.
Grootvader Guido Verschueren die zich voor dat boek – project liet overtuigen als herinnering – of nalatenschap - voor zijn kleinzoon Flor, werd lang geleden zelf gegijzeld. Veel traumatischer blijkt voor hem in 2009 een levensgevaarlijke geweldpleging op zijn personeel geweest te zijn.
Maar hij blijft er in geloven en zijn enthousiasme voor een humane aanpak van detentie lijkt wel besmettelijk. “Ik hoop dat het een epidemie wordt” schatert hij.
Follow me on Twitter@NolfJan View my earlier comments, interviews and columns in the press (link here).
You Tubes of the Day:
Het meest “verfoeilijke” wetsartikel: Prof. Van Orshoven (thans lid
van de HRJ, destijds over art 151 GW (de HRJ)
Quote daaruit:
“De bevoegdheid voor justitie is overgedragen aan de in
democratisch opzicht onverantwoordelijke Hoge Raad
voor de Justitie”
Le substitut du Procureur de la République, Oswald Baudot
Afscheid op het vredegerecht, 31 08 2011
Afscheidsinterview in Villa Vanthilt 04 08 2011
M’n rondleiding in het vredegerecht:
‘Het huis van steen en wolken’
Photo of the day:
Van de steen van Ducpétiaux tot de vreugde van Verschueren...
Vroegere Opinies over de HRJ- Opinions antérieures au sujet du CSJ:
2013 10 18 Michèle Loquifer encore et toujours (L’Avenir )
2013 10 16 ‘125 magistraten illegaal benoemd’ (Opinie VRTDeRedactie)
2013 10 07 ‘HRJ: de ene blunder na de andere’ (column op Knack)
2013 10 06 ‘Le CSJ: pas grave, mais Pire’ (Blog Mediapart)
2013 10 O4 ‘Het traag voortschrijdend inzicht van professor Van Orshoven’
2013 09 26 ‘Le CSJ ratrappé par la politisation’ (La Libre Belgique)
2013 09 24 ‘Uitreisverbod Giel contrasteert met Syriëstrijders’
2013 09 18 ‘Le Costa Justitia belge sombre (Blog Mediapart)
2013 09 18 ‘Costa Justitia: le Conseil Supérieur de la Justice sombre’
(Opinion dans LeVif/L’Express)
2013 09 17 ‘De HRJ moet aftreden’ (column in Knack)
2013 04 10 ‘Aan het vermoeden van onschuld herinneren is
nooit overbodig’ (column in Knack)
2012 10 30 ‘Hoge Raad voor de Justitie blaft, maar bijt niet’
2012 09 26 ‘Vertrouwen: het sleutelwoord verdwijnt’ (Opinie
over HRJ in De Juristenkrant, p. 11)
2012 09 13 ‘Depolitiser la justice, l’illusion suprême’
(Opinion dans LeVif/L’Express)
2012 09 12 ‘Depolitisering van Justitie, de illusie’
2012 07 08 ‘De Hoge Raad van het Vertrouwen ?’
2012 02 14 ‘De HRJ en de Wet van Parkinson’
2012 03 28 ‘Justice Supérieure’
2012 03 12 ‘WOOW op kasteelbezoek’ ;-)
2012 03 11 ‘De Hoge Raad van Antwerpen ?’
2012 03 03 ‘De Zeer Hoge Raad van Justitie’
Wat u vast niet gemist hebt - Ce que vous n’avez certainement pas râté - You didn’t miss this one did you ???
2013 10 18 compte rendu en 3 articles dans l’Avenir du colloque de l’ASM au sujet des irrégularités au sein du Conseil Supérieur de la Justice:
Michèle Loquifer encore et toujours (Jan Nolf)
Le Sénat ne peut plus rien faire, pour l’instant (Christine Defraigne)
2013 10 10 ‘La composition du CSJ sur la sellette’ (Christine Matray, Conseillère honoraire à la Cour de cassation
dans Journal des Tribunaux, 2013, 633).
2013 10 04 ‘Politisation du CSJ ? On se calme...” (Opinion de Didier Pire dans La Libre Belgique)
Note sur Me Didier Pire: membre du CSJ, depuis 2008 (après son passage au cabinet de la ministre de Justice Onkelinx 2004-2007) et candidat imposé par Th. Giet, alors président du PS: voir Le Soir, 28 juin 2012 - lien ici).
2013 10 04 ‘Senaat mag verantwoordelijkheid niet ontlopen’ (Persbericht Vlaams Belang)
2013 10 04 ‘HRJ is een leeuw zonder tanden’ (Paul Van Orshoven in VRT interview).
2014 10 04 ‘Zwarte Mars’ (Lars Bové in De Tijd)
2014 10 04 ‘HRJ is leeuw zonder tanden’ (De Tijd).
2013 09 25 ‘Power corrupts but it also plays with your mind: the hubrys syndrome’ (The Independent)
2013 09 21 ‘Faculty log of Marquette University Law School: Law in Six Words’
2013 09 27 ‘HRJ ondernam stappen naar de Senaat’ (Persmededeling HRJ)
2013 07 02 ‘Le Sénat viole la loi selon l’Association Syndicale des Magistrats’ (L’Avenir)
2013 07 01 Samenstelling Hoge Raad (reactie)’ (Persbericht HRJ)
2013 06 27 Question Parlementaire P1909 de Chr. Brotcorne en séance plénière.
2013 05 22 ‘Michèle Loquifer geschorst als lid Hoge Raad voor de Justitie’ (Knack)
2013 05 22 ‘Michèle Loquifer, membre du CSJ a été suspendue’ (Communiqué de presse CSJ)
2012 09 11 ‘CSJ: une désignation, trois questions’ (L’Avenir)
2012 06 28 Franchimont retire sa candidature au CSJ (Le Soir)
2012 04 19 Belgische Senaat wetgevingsstuk 5-1649/1 kandidatenlijst HRJ
2099 05 13 ‘Wetsvoorstel tot aanpassing van art. 259bis-2, §2 Ger.W. (Orde van Vlaamse Balies, OVB)
2012 10 26 ‘Maak inmenging in justitie strafbaar’ (Knack)
2012 10 03 ‘Zaak Yüksel verjaard voor Vlaams Parlement’ (Knack)
2012 10 03 ‘Gents CD&V lijsttrekker probeerde vrederechter te beïnvloeden’ (DM)
2012 10 03 ‘Zulke patsers horen gewoon niet thuis in de politiek’ (Steven Samyn in DM)
2012 10 03 ‘Yüksel erkent inschattingsfout’ (DS)
2012 10 03 ‘Probeerde CD&V lijsttrekker vrederechter te beïnvloeden ?’ (VRTDeRedactie)
2005 03 14 ‘Meerderheid berispt Lizin’ (DS)
2005 03 14 ‘Stefaan De Clerck overleefde brief-rel’ (DS)
2012 07 04 ‘DNA staal afstaan bij de geboorte” (DS)
2012 07 03 ‘Tony Van Parys stopt met politiek’ (DS)
2012 06 29 ‘Senaatscommissie hoort HRJ over zaak Van Uytsel’ (HLN)
2012 06 28 ‘Tony Van Parys lid van de HRJ’ (DM)
2012 06 28 Verslag zitting Senaat verkiezing HRJ
2012 06 28 ‘HRJ: geen blunders van magistraten in zaak Ronald Janssen’ (Knack)
2012 02 14 ‘De HRJ en de Wet van Parkinson’ (J. Nolf in Opinie VRT De Redactie)
2009 05 13 Voorstel van wetswijziging art. 259 bis Ger.W. opgesteld door studiedienst OVB
A quote a day, keeps the doctor away :
“Alors quoi ? Une démission collective du seul groupe non-magistrats ? Les magistrats qui sont restés silencieux ne se doivent-ils pas d’être solidaires ? On finit par se demander si ce n’est pas l’unique porte de sortie honorable. Une démission rapide, faite dans la clarté et la sérénité de l’ensemble du CSJ et (...) une décision rapide du Sénat qui rende aux deux institutions concernées leur dignité symbolique’
‘La composition du CSJ sur la sellette’ (Christine Matray, Conseillère honoraire à la Cour de cassation
dans Journal des Tribunaux, 2013, 633).
“Als politici toch 'zoals wij' zijn, dan gelden ook dezelfde wetten en beginselen. De politieke macht is geërodeerd, grotendeels verworden tot gezag. Dat kan niet overleven zonder morele fundering, die een zekere verhevenheid geeft en heeft. Dat geldt voor veel andere voormalige elites: leraars, artsen, professoren... Het 'respect d'office' sterft uit. Ook zij moeten het verdienen. Met argumenten en gedrag. Gezag volgt niet langer uit de waardigheid van hun ambt. Ze moeten dat ambt eerst waard zijn om gezag te hebben. Volksvertegenwoordigers hebben eigen morele verplichtingen door het simpele feit dat ze ons vertegenwoordigen. Anders verdienen ze die eer niet.
De arrogantie van de macht is van alle tijden en van overal, en is veel meer dan de discussie over uittredingsvergoedingen. Ze zit in de soap van de politieke benoemingen, in de klassenjustitie anno 2013, bijvoorbeeld via de minnelijke schikking voor bemiddelden, in de ontsnapping van de financiële leugenaars en schepduivels die ons opzadelen met een forse factuur maar zelf goed wegkwamen en nooit verantwoording aflegden... Hoe durven ze?”
Professor Carl Devos in column De Morgen van 07 10 2013 (link hier).
“Oui, la loi a été violée et aux Etats-Unis, on parlerait de scandale d’Etat. En Belgique, cet estompement de la norme ne semble choquer personne. La composition illégale du CSJ fait fi de la promesse faite par le législateur aux citoyens d’assurer la dépolitisation des nominations. Les partis sont de retour”.
Manuela Cadelli, présidente de l’Association Syndicale des Magistrats’ (ASM) dans La Libre Belgique du 26 09 2013
“Door de magistratuur ‘neoliberaal-meritocratisch’ (cf. Paul Verhaeghe) te benaderen, lijken haar meest berekende en narcistische leden het bovendien ver te zullen schoppen, spijts doorgedreven selectie-inspanningen: de ‘gave’ der manipulatie en het rücksichtlos uit de weg ruimen van obstakels verwart men in de geëigende gremiën al vlug met motivatietalent resp. besluitvaardigheid. Uiteenlopend onderzoek suggereert overigens dat narcisten garen spinnen in een organisatie waar efficiëntie en flexibiliteit de ordewoorden zijn en de link tussen narcisme en assholehood is ook James niet ontgaan. Het gezagsdepartement bij uitstek verdient daarom bij tijd en wijl, en in de mate van het mogelijke, op dergelijke types te worden gescreend, liefst reeds voor hun benoeming. Vermits elke poging om hen compleet uit de weg te ruimen gedoemd is te mislukken, dan wel zou ontaarden in tirannie, stelt de wederom lucide James dat assholes een levensfeit uitmaken. Wie in vrede wil zijn met zichzelf, moet inderdaad soms het onaanvaardbare aanvaarden en de menselijke conditie onderkennen. De vraag ‘Am I an asshole?’ ....
Bart Nelissen in o.a. De Juristenkrant van 13 02 2013 onder de titel ‘Asshole Management’
“Pour prendre un exemple du ridicule qui s'attache à certaines situations, le CSM a convoqué et entendu Philippe Courroye procureur de la République à Nanterre à des fins peut-être disciplinaires mais on a recueilli l'avis du procureur général de Versailles qui porte pourtant une responsabilité considérable dans ces errements au point qu'on a pu s'interroger sur le point de savoir qui était le vrai chef de l'autre.
Il y a des absurdités évitables. Certes on n'abolira pas, comme par magie, les catastrophes professionnelles résultant de choix politiques peu clairvoyants mais il ne sera pas impossible de limiter les scandales de l'impéritie et les hontes de la servilité.”
Blog ‘Justice au singulier’ van ere-advocaat-generaal Philippe Bilger 05 07 2012 (iink hier).
Poem of the day:
“Wij Belgen blijven burgers met een barbecue, en de vraag jeukt: wat zouden wij doen als wij moesten kiezen tussen onze burgerrechten en onze biefstuk ?”
Erwin Mortier, ‘Wat voorbij is begint pas. Lichtzinnige meditaties over het schrijven’ (De Bezige Bij 2010)
burgemeester leuven centraal
18 oktober 2013
Radio2 producer Veerle Segers die het boek ‘Burgemeester achter tralies’ schreef, beschrijft Guido Verschueren als “één van de grootste paradoxen van deze instelling”: een man die in deze harde wereld zachtaardig is gebleven.
