Op 11 januari 2022 duwde toenmalig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne in een Brugs vredegerecht op de startknop van de website ‘Steunpunt Bewindvoering’ dat zich toen voorstelde als een ‘uniek aanspreekpunt voor iedereen die vragen of ondersteuning nodig heeft’. De nood daarvoor is inderdaad nooit hoger geweest. Maar wie ondersteunt wie, en hoe, vroeg #justitiewatcher zich af, bij de voorstelling van het tweede jaarverslag, op 4 maart jl. in de Brugse rechtbank.

U leest er alles over, op twee volle pagina’s van De Juristenkrant nr 487 van 10 04 2024, p. 16-17 (link hier).

Enkele kopjes en teasers daaruit, als voorproefje:

1. -Het project heeft een voorgeschiedenis: van de Driekoningenbrief, naar Meldpunt, naar ‘Steunpunt’...
   

1. -‘Embedded in de magistratuur?’ : “Je kan moeilijk om het besluit heen, dat de magistratuur hier alvast ook zichzelf ondersteunt. Voor het tweede jaar op rij klonk het immers (met zichtbare opluchting) door: ‘het is geen klachtenbank geworden’. In tegenstelling tot het vroegere Meldpunt dus.
   

1. -‘Koele minnaars’: “Het is al een oud verhaal dat de magistratuur een ‘koele minnaar’ is van de voorzorgvolmacht, en dus eerder de kant van de advocaat-bewindvoerder kiest - zoals de HRJ het in zijn audit van 2019 nog eens duidelijk maakte.Dat werd zelden opener bevestigd dan op de Brugse Steunpunt-persconferentie van 4 maart. Daar deed vrederechter Thierry Begeyn - eerste kanton Brugge, en destijds prominent aanwezig bij de ministeriële opening van het Steunpunt in 2022 - een opvallende duit in het zakje van de bewindvoering met een publieke oproep aan zijn collega’s: ‘We weten allemaal dat die voorzorgvolmacht maar ... “
   

1. -‘Populariteit neemt toe’: meer dan 16.000 bezoekers in 2023 !
   

- ‘Nood aan informatie en transparantie’: Het Steunpunt heeft geen enkele juridische verankering en baadt in de anonimiteit. Zo vermeldde het verslag van 2022 nog nominatim de samenstelling van haar West-Vlaamse stuurgroep, haar Commissie en secretariaat, maar vergelijkbare gegevens zijn niet meer te vinden in het tweede verslag. De gegevens omtrent wie in de andere provincies actief is, zijn nergens bekend. Welke vereniging of ‘vrijwilliger’ een inbreng heeft in de zogenaamde Commissie(s) of de Stuurgroep(en) van de vier Steunpunten, op basis van welke selectie, en door wie, blijft een mysterie.

Wie een vraag of klacht naar die arrondissementen aanklikt, weet totaal niet wie ....”

- ‘Verlengde arm van het vredegerecht’: “Ondertussen worden in de Steunpunten taken waargenomen die binnen een zelfs enge interpretatie van het verbod van ‘advies’ van magistraten en griffiers vallen (artikel 297 Ger.W.). Het verslag geeft in dat verband toe dat dit ‘een precair punt is (…) wanneer er geen wettelijke basis of statutair referentiekader voorhanden is waarbinnen dit kan en mag gebeuren’ (p. 28).

Terwijl de Steunpunten de facto wel de ‘verlengde arm’ van de vredegerechten lijken, is dat vanwege magistraten toch een bekentenis die verontrust. Heel wat adviezen van het Steunpunt vergen immers een interpretatie van de wet, en die standpunten zijn - zoals op de persconferentie gezien - niet altijd onomstreden, noch neutraal.

Dat geldt uiteraard ook voor de opleidingen zelf, waaraan vrederechters meewerken, in het bijzonder vanuit het Steunpunt zelf.

- ‘Beter een structurele oplossing’: Waar zit het onderscheid nog tussen wat magistraten ex cathedra en ex officio naar eigen inzichten aanbevelen en wat aangeboden wordt als onafhankelijk advies door het notariaat en de advocatuur (resp. niet en nauwelijks aanwezig bij de voorstelling van het jaarverslag)? Is het niet beter de petjes en toga’s te scheiden, in plaats van ze op te stapelen?

Tot slot een voorstel, dat meteen ook de vrederechterlijke klachten wegens ‘werk(over)last’ zou tegemoetkomen: waarom dergelijk steunpunt niet inrichten buiten de muren van de rechtbanken en binnen de bestaande, drempelloze structuur van de Justitiehuizen? Waar hebben we anders die eerstelijnsbijstand voor?

Besluit: de voorstelling van dit tweede jaarverslag gebreurde vanuit de zetel van de rechtbank, achter een bordje met de waarschuwing dat ‘houd afstand’.

Dàt lijkt een onbedoelde, maar goede tip, zowel voor recht-zoekenden als ook voor magistraten en medewerkers van de zgn. ‘Steunpunten’.

LEESTIPS MET STIP !

Lees ook m’n recente bijdragen in De Juristenkrant over de dubbele nieuwe wetgeving omtrent bewindvoering anno 2023:

1. -De Juristenkrant nr 478 van 22 11 2023 (p. 12-13) ‘’De nieuwste wet bewindvoering: een sneltreinwet, met gemiste stations’ (link via blog)
   

2. -De Juristenkrant nr 480 van 20 12 2023 (p. 12-13) ‘Hoe besc hermd zijn de rechten van ‘beschermde personen’ nog ?’ (link via blog)
   

en uiteraard dit nieuwe boek ‘Recht op grijs’ !

Begin 2023 publiceerde het redactieteam van em. prof. Jan Vrancken (UAntwerpen), socioloog Pascal De Decker (KULeuven & UGent), sociaal gerontoloog Dominique Verté (VUB) en beleidswerker Robert Crivit samen met gedreven academici het bundel ‘Ongehoord en ongezien. Hoe Vlaanderen’ vergrijst’ (Uitgeverij Gompel&Svacina - link hier).

Met een knipoog ondertekend als “journalist op rust” schreef Guy Tegenbos in het woord vooraf: “dit boek trekt de sporen die men morgen moet verkennen”

In het slot van zijn voorwoord schreef Tegenbos: “Dit hoeft ook niet het laatste boek te zijn dat ingaat op de vraag hoe verandering en een grotere rechtvaardigheid voor ouderen te realiseren is. Wanneer komt het volgende ?”

Dat “volgende boek” werd exact een jaar later voorgesteld in het Vlaams Parlement, op de eerste dag van deze nieuwe lente, 21 maart 2024: ‘Recht op grijs. Bouwen aan ouderenbeleid”.

Het werd een origineel event, met een drievoudige inleiding en een politiek panelgesprek.

DE GRIJZE #JUSTITIEWATCHER SCHREEF MEE ...

Mee door m’n bijdrage van 2023 met gelijkgestemde mede-auteurs aan dat àndere boekproject ‘Grijs aan zet’ liet ik me overtuigen om ook hier aan mee te schrijven, met een geactualiseerde juridische duiding omtrent bewindvoering - waar het afgelopen jaar 2023 voor wat verrassingen zorgde met twee ‘sneltreinwetten’.

M’n bijdrage van 2024 heet voorzichtig ‘Bewindvoering: spanningsveld van veel belangen - Wetgeving: waarborg en beperking van onze autonomie”.

U zal er ‘in fine’ ook 7 concrete voorstellen in ontdekken, hoe het beter kan: 7 keer huiswerk voor de (federale) wetgever.

Eentje daarin, nummer 3/7 is wel heel erg dringend, want dat voorstel

(mét een alternateif!) heeft voor iedereen met een handicap, jong of oud(er), belang voor de twee verkiezingsdagen van 2024.

M’n vurige hoop is dat minstens een deel van m’n bijdrage in ‘Recht op grijs. Bouwen aan ouderenbeleid’ gehoord zal worden.

En zelfs liefst: snel achterhaald, want ‘optimism is a moral duty’ !

RECHT OP GRIJS !

VOORSTELLING

Altijd al waren er mensen die een hoge leeftijd bereikten. Met wat geluk, een sterk gestel, en een goede positie.

Vandaag worden we met velen ouder: we leven langer en blijven langer gezond. Een maatschappelijk succes. Maar ook een uitdaging.

Lang niet alle ouderen stellen goed.

Werk op de plank voor het beleid, het middenveld en voor ouderen zelf.

Op welke plekken kunnen ouderen het beste

wonen? Hoe blijven voorzieningen bereikbaar? Hoe garanderen we kwaliteitsvolle zorg, ook in de buurt? Hoe omgaan met eenzaamheid?

Hoe beschermen we onze autonomie?

En vergrijzing schept ook kansen. In een leeftijdsvriendelijke omgeving is leven beter voor iedereen. Zo blijkt uit dagelijkse ervaringen, projecten en onderzoek.

Recht op Grijs verkent perspectieven van ouderen in meerdere levensdomeinen. Essentiële inzichten voor wie niet om de vergrijzing heen kan: beleidsmensen, actieve middenvelders, docenten en studenten in onder meer sociale opleidingen. En voor ouderen zelf, natuurlijk.

INHOUD

Ouderen tellen mee, en niet alleen in aantal

Anja Declercq

Vergrijzing: tijd voor verandering!

Dominique Verté

Ouderen in het verleden - Een historisch-demografische schets

Patrick Deboosere

Arm en oud in de stad - Oudere huurders en het recht op wonen

Pascal De Decker en Emma Volckaert

Klimaatverandering: ook ouderen zijn het kind van de rekening

Roy Remmen

Ouder worden en eenzaamheid – Invloeden uit de leef- en wooncontext

Haike Delafontaine, Dimitri Mortelmans en Dries Van Gasse

Oud en eenzaam? – Stereotypen op de schop

Leen Heylen en Lise Switsers

Ruimte maken voor eenzaamheid – Waar je woont doet ertoe

Leen Heylen, Wouter Schepers, Freya Häussermann, Dorien Gryp en Jasper De Witte

Hoe ouderenzorg groeide en zich verder zal ontwikkelen – Zo gezond mogelijk oud worden als inzet

Jean-Pierre Beayens en Hilde Baeyens

De twee gezichten van vermaatschappelijking van zorg – Van subsidiariteit naar complementariteit?

Jan Vranken

Naar een nieuw zorgmodel – Omtrent zorgzame buurten en buurtgerichte zorg

Dominique Verté

(Ver)vreemd in de eigen omgeving – Omgevingsverandering en ervaring van kwetsbare stedelijke huurders

Pascal De Decker

Vergrijzing en verstedelijking – De ontwikkeling van leeftijdsvriendelijke steden

Tine Buffel, Chris Phillipson en Dominique Verté

Ouderenzorg in Brussel – Buurt- en wooninitiatieven als antwoord op groeiende kwetsbaarheid en diversiteit

Olivia Vanmechelen en Luc Lampaert

Oost, West, thuis best… of toch niet? – Vroeger nadenken over later – woonverhalen van ouderen

An-Sofie Smetcoren, Elke Ielegems en Ann Petermans

Basisbereikbaarheid: vooruitgang of volksverlakkerij? – Omtrent de hervorming van de Lijn

Thomas Vanoutrive

Nieuwe kleinschalige wooninitiatieven voor senioren – Belemmeringen uit de juridisch-planologische context

Janne Vaes en Arnoud De Waele

De politieke voorkeuren van Vlaamse ouderen – Politieke attitudes in het licht van de verkiezingen van 2024

Jonas Lefevere en Ambroos Verwee

Bewindvoering: spanningsveld van veel belangen – Wetgeving: waarborg en beperking van onze autonomie

Jan Nolf

Naar een betere rechtsbescherming van ouderen in de residentiële woonzorg

Gianni Loosveldt

Rainbowsenioren – Kunnen zijn wie ze zijn, kunnen liefhebben wie ze willen

Els Messelis

De juridische verankering van ouderenrechten – Over de noodzaak van een nieuw VN-verdrag

Marijke De Pauw

Op zoek naar de ontbrekende schakel – Waarom een ouderenrechtencommissariaat?

Johan Leman, Bernard Hubeau en Robert Crivit

STUDIEDAG  donderdag 21 maart – Brussel, Vlaams Parlement

Met Jean-Pierre Baeyens (Cultuurvuur), Dominique Verté (VUB), Ruth Soenen (Simply Community), Jonas Lefevere (UAntwerpen),

& politici:

Veerle Geerinckx (N-VA),

Irina De Knop (Open VLD),

Els Van Hoof (CD&V),

Lise Vandecasteele (PVDA),

Ludwig Vandenhove (Vooruit),

Jeremie Vaneeckhout (Groen),

& Johan Leman (initiatief ORC).

ORGANISATIE

Coalitie Ouderenrechten met Cultuurvuur vzw, ABVV-senioren, Brussels Ouderenplatform, Foyer vzw, Grijze Geuzen, GroenPlus, Home-info, Kom op tegen Kanker, S-plus, Vief vzw, Zij-kant, de Vereniging van Dienstencentra en Sociaal Werk Actie Netwerk (SWAN).